Badania w pracy licencjackiej – jakie sprawdzą się najlepiej?

Spis treści

Po co są badania w pracy licencjackiej?

Badania w pracy licencjackiej – jakich błędów unikać?

Miejsce badania w pracy licencjackiej

Badania w pracy licencjackiej – jakie metody badań można zastosować?

Ankieta (badania sondażowe, metody kwestionariuszowe)

Obserwacja

Kazuistyka

Eksperyment

Podsumowanie

Po co są badania w pracy licencjackiej?

Opracowanie zagadnienia naukowego oznacza przede wszystkim to, że u podstaw pracy licencjackiej, jakiej bronić będzie student, tkwi określone zadanie. Co ważne, użyto tutaj słowa „zadanie”, nie „problem”. W odniesieniu do pracy licencjackiej nie oczekuje się jeszcze od studenta wyrafinowanego, dojrzałego naukowego myślenia, które wymagałoby:

precyzji w posługiwaniu się określonymi metodami,
dowodzenia,
krytycznego podejścia dla źródeł.

Wymogi te są znacznie bardziej istotne dopiero na poziomie studiów magisterskich. W związku z tym praca licencjacka, której student będzie bronił, jest dla tego studenta okazją, by opracować zagadnienie, a więc – na przykład – zgromadzić rozległą wiedzę na jakiś temat. Właśnie dlatego praca licencjacka nie bez racji jest określana jako odtwórcza, w przeciwieństwie do twórczej pracy magisterskiej. Oczywiście nie znaczy to, że osoba ubiegająca się o stopień zawodowy licencjata nie może zdobyć się na oryginalne rozwiązanie problemu naukowego – taka błyskotliwość, jaką student się wykaże, będzie z pewnością dla niego dużą korzyścią wizerunkową i ostatecznie może przyczynić się do tego, że student ten otrzyma wyższą ocenę za swoją pracę. Niemniej nie jest to konieczne, by ostatecznie uzyskać stopień licencjata – opracowanie zagadnienia oznacza, że praca dyplomowa jest świadectwem erudycji, jaką posiadł student przez trzy lata nauki. By jednak taka erudycją się wykazać, student opracowujący zagadnienie postawione w pracy licencjackiej musi wykazać się takimi umiejętnościami jak:

wyszukiwanie źródeł,
wybór źródeł,
krytyczne podejście do źródeł,
budowanie wywodu na temat,
uporządkowanie treści w pracy,
przejrzystość myśli,
ukazywanie zagadnienie z wielu punktów widzenia.

W związku z tym praca licencjacka, choć przez wielu uważana za łatwiejszą od pracy magisterskiej, też wiąże się z pewnymi wymaganiami i trudnościami.

Wiele jednak zależy tu od typu uczelni. Student może uzyskać stopień zawodowy licencjata w takich szkołach wyższych jak:

uniwersytet,
akademia,
wyższa szkoła zawodowa,
politechnika.

Mowa tu zatem o uczelniach humanistycznych i uczelniach wyspecjalizowanych w kierunkach ścisłych, technicznych, przyrodoznawczych, medycznych. Od profilu uczelni i specyfiki kierunku studiów zależy ostatecznie to, jakimi umiejętnościami będzie musiał wykazać się student i jakie badania w pracy licencjackiej trzeba będzie zrobić. Od tego będą zależały także badania w pracy licencjackiej. Czasami ustawodawca dopuszcza taką sytuację, że praca licencjacka, zamiast zaprezentowania wiedzy, jest raczej:

dokonaniem artystycznym,
dokonaniem praktycznym.

W obu tych przypadkach trzeba, naturalnie, nadal dysponować rozległą wiedzą, ale wiedza ta musi mieć charakter operacyjny, co w praktyce oznacza, że wiedza studenta musi być wykorzystana w praktyce. Student wówczas nie tyle zdaje do obrony tekst, na podstawie którego recenzent formułuje określone pytania, tylko w ramach obrony dokonuje swoistego popisu albo prezentuje efekt swoich prac, a więc – z reguły – gotowy przedmiot. Obrona sprowadza się wtedy do swego rodzaju autoprezentacji, podczas której student przedstawia:

cel swoich działań,
właściwości występu lub wyrobu,
wykorzystanie danego wyrobu.

Oczywiście także wtedy do studenta kierowane będą konkretne pytania, ale przede wszystkim oceniony on będzie z konkretnych umiejętności, których poświadczeniem ma być właśnie dokonanie artystyczne lub techniczne.

Jeśli badania w pracy licencjackiej przerastają twoje możliwości, możesz skorzystać z fachowej pomocy – zapytaj o ofertę bez zobowiązań

Badania w pracy licencjackiej – jakich błędów unikać?

Bez względu na rodzaj wymagań student będzie musiał się wykazać umiejętnością analizowania i wnioskowania. Nie są to jednak jedyne wymogi związane z obrona pracy licencjackiej. Wszystko to trzeba mieć na uwadze już przed pierwszymi zajęciami z seminarium dyplomowego. Zanim jeszcze student usiądzie przy biurku, by zacząć pracę nad tekstem przeznaczonym do obrony, może popełnić kilka zasadniczych błędów, które będą skutkować w przyszłością, a konsekwencje tych błędów mogą być odczuwane przez długi czas, nierzadko aż do obrony. Mowa tu o błędach następujących:

zbyt późny wybór tematu,
brak wiedzy o promotorze,
wybór tematu już zgłębionego,
wybór tematu nieopracowanego.

Mowa tu o wielu błędach, które odbiją się w strukturze pracy dyplomowej, w logice wywodu i w sile argumentacji. Błędy te są szczególnie niebezpieczne właśnie na poziomie studiów licencjackich. Przede wszystkim osoba myśląca o obronie pracy licencjackiej powinna możliwie szybko, na pewno na początku III roku studiów, dokonać wyboru tematu. Temat Jeśli z jakichkolwiek względów studenta zabraknie na pierwszych zajęciach z seminarium dyplomowego, albo po prostu student ten będzie się długo wahał, może zdarzyć się taka sytuacja, że oto nie będzie on mógł dokonać swobodnego wyboru tematu, gdyż na liście dostępnych zagadnień, który – wedle woli wykładowcy – może dotyczyć praca dyplomowanie będzie już niewiele pozycji. W konsekwencji student może zmagać się z zagadnieniem całkowicie mu obcym, mało atrakcyjnym itd., a badania w pracy licencjackiej mogą być wyjątkowo trudne do przeprowadzenia.

Ważne jest i to, by dobrze wybrać promotora, przyjmując tutaj kryteria następujące:

dostępność,
specjalizacja,
stosunek do studentów.

Są to kluczowe sprawy, które będą miały wpływ na to, jak sprawnie będzie w dalszych etapach przebiegało pisanie. Trzeba mieć na względzie to, że podstawa dobrych stosunków z promotorem jest jego dostępność. Badania w pracy licencjackiej są dla studentów zazwyczaj nowością, więc zaangażowanie i pomoc promotora są niezbędne. Warto zatem sprawdzić, ile dni w tygodniu dany wykładowca jest na uczelni, jak często odbywa konsultacje, czy często udaje się na konferencje itd. Zdarzają się bowiem sytuacje, że na kilka tygodni przed obroną pracy licencjackiej student zostaje zupełnie sam, gdyż promotor nie tylko przebywa na zagranicznej konferencji, ale nadto zastrzegł w sekretariacie swój numer kontaktowy dla studentów, na maile z kolei nie odpowiada. Taka sytuacja jest wyjątkowo stresująca dla przyszłego licencjata i należałoby jej bezwzględnie unikać.

Nie mniej istotną kwestią jest specjalność danego wykładowcy. Ważne jest, by w pisaniu pracy licencjackiej pomagał ten wykładowca, który faktycznie jest znawcą przedmiotu – z reguły będzie to profesor, który najbardziej zawiłe kwestie związane z pracą dyplomową będzie umiał przedstawić w sposób prosty, krótki i nieraz zaskakująco przejrzysty. Niekiedy na uczelniach zdarzają się sytuacje, że seminarium jest prowadzone przez osoby zupełnie niezwiązane z kierunkiem studiów (np. seminarium z zarządzania prowadzi socjolog). W takiej sytuacji badania w pracy licencjackiej mogą zostać błędnie określone (prowadzący będzie trzymał się znanych sobie dobrze metod badawczych, nie znając tych odpowiednich dla danego kierunku studiów), co w efekcie może skutkować niedopuszczeniem pracy do obrony przez recenzenta (ze względu na niewłaściwie dobrane metody badawcze).

Wreszcie należałoby wziąć pod uwagę to, co o danym wykładowcy mówią inni studenci, którzy w toku trzech czy pięciu lat studiów odbywali z nim zajęcia. Promotor to szczególny rodzaj wykładowcy – opiekun, który musi umieć:

doradzać w kwestii badań i nie tylko,
motywować,
wzmacniać pozytywnie.

Jeśli natomiast o danym wykładowcy mówi się, że bywa oschły w stosunku do studentów, nie pomaga na egzaminach żądnym pytaniem dodatkowym, należałoby spodziewać się, że podobnie będzie nie tylko na konsultacjach, ale – co nie mniej istotne – na samym egzaminie dyplomowym.

Miejsce badania w pracy licencjackiej

W części badawczej student musi wykazać się kilkoma zasadniczymi umiejętnościami, takimi jak:

wykorzystanie wiedzy teoretycznej,
argumentacja,
wykorzystanie metody,
wyciąganie wniosków,
formułowanie wniosków.

W tej części pracy licencjackiej student musi zatem rozwiązać problem. Trzeba jednak pamiętać, że nie znaczy to, iż pozytywna ocena pracy dyplomowej zależy od tego, czy student udowodni swoje zdanie, a więc wykaże, że jego hipotezy badawcze są prawdziwe. W każdej pracy dyplomowej najważniejszą wartością jest rzetelność i prawdziwość. Jeśli więc student posłuży się konkretną metodą badawczą, zbierze obfity materiał do analizy i ostatecznie sformułuje wnioski, może bez obaw przyznać, że hipotezy badawcze, jakie tkwią u podstaw pracy jego autorstwa, okazały się nieprawdziwe. Takie stwierdzenie będzie przejawem dojrzałości i uczciwości naukowej, co powinno być docenione przez recenzenta, tym bardziej, że nie brakuje obecnie prac dyplomowych, w których badanie jest zupełnie fikcyjne, materiał zmyślony, a wyniki – niemiarodajne. Praca, w której student przyznaje się do tego, iż hipotezy są błędne, a problem badawczy udało się rozwiązać tylko częściowo, będzie postrzegana jako prawdziwa. Ważne jest, by jednak wyraźnie przedstawić wyniki badań i wprost przedstawić wyniki badań.

Pracy licencjackiej to zbyt duże wyzwanie? Nie przejmuj się, pomożemy. Oferujemy fachową pomoc w organizacji badań oraz pozyskiwaniu i analizie wyników. Zobacz więcej

Popularne badania w pracy licencjackiej – jakie metody badań można zastosować?

W części badawczej student może posłużyć się wieloma metodami. Wszystko zależy od tematu pracy i specjalizacji. Dokładny opis metod badawczych zawarliśmy w naszym artykule o metodach badań w pracach inżynierskich. Mają one zastosowania również w pracach licencjackich. Artykuł jest dostępny tutaj.

W tym miejscu omówimy metody najbardziej typowe dla prac licencjackich.

Ankieta (badania sondażowe, metody kwestionariuszowe)

Jedną z najczęstszych form badania w pracy licencjackiej są badania sondażowe zaliczane do grupy metod kwestionariuszowych. Narzędziem badania jest w tym wypadku ankieta. Ze względu na ogromną popularność tych badań metodzie tej poświęciliśmy osobny artykuł, który można przeczytać tutaj.

Obserwacja

Badania w pracy licencjackiej dość często opierają się na metodzie obserwacji. Metoda, o której tu mowa, sprowadza się do następujących działań:

wybór przedmiotu obserwacji,
wybór okoliczności, w jakich będzie odbywać się obserwacja,
notatki,
analiza wyników,
sformułowanie wniosków.

Innymi słowy, student piszący pracę licencjacką i zamierzający posłużyć się metodą obserwacji musi wskazać określona grupę społeczną, wycinek życia gospodarczego, taki jak choćby ceny w danym sektorze rynku. Obserwacja musi być z kolei pełna, co znaczy, że przedmiot lub podmiot badań musi być poddany obserwacji z różnych punktów widzenia. Właśnie dlatego należy przemyśleć to, w jakich okolicznościach dokonywać obserwacji. Student musi operować tutaj dwiema zmiennymi:

zmienną niezależną,
zmienną zależną.

Zmienna niezależna jest tym aspektem badanego problemu, na który badacz nie ma żadnego wpływu, natomiast zmienna zależna to czynnik, który student może dobierać, albo go modyfikować, by obserwować, jak pod wpływem różnych czynników zachowuje się przedmiot badań. Można to wyjaśnić na przykładzie tematu:
Wykształcenie wpływa na stosunek Polaków do zjawiska migracji.
Wykształcenie to twarde dane, na które badacz nie ma wpływu. Może jedynie te dane znaleźć, zebrać, stwierdzić. Zmienne zależne z kolei to stosunek Polaków – pozytywny, negatywny, obojętny. Jako zmienną zależną można zatem zakwalifikować wszystko to, na co wpływa zmienna niezależna. Zmienne należy dobierać w taki sposób, by otrzymać pełny obraz badanego zjawiska.

Kazuistyka

Badania w pracy licencjackiej mogą też przyjąć postać kazuistyki. Kazuistyka to z kolei metoda, którą należy kojarzyć ze słowem „casus”, a więc konkretny przypadek. Ta metoda badań ma powszechne zastosowanie w dziedzinach takich jak prawo, sekuritologia (nauki o bezpieczeństwie) teologia, religioznawstwo, medycyna i nauki pokrewne.

Metoda ta wymaga umiejętności rozumowania abstrakcyjnego i uogólniającego. W praktyce metoda ta sprowadza się do następujących działań:

wybór przedmiotu badań,
analiza materiału empirycznego,
formułowanie wniosków natury ogólnej.

W praktyce oznacza to, że z obserwacji konkretnego przypadku, zjawiska, procesu czy grupy społecznej wyprowadza się – metodą wnioskowania – prawa rządzące daną społecznością, rynkiem itd. W związku z tym przedmiot badań musi być tak dobrany, by stanowił on typowy przypadek, standardowy element większej całości. W przypadku kazuistyki to podstawowy element metodologicznej poprawności. W aspekcie formułowania praw ważne jest z kolei to, by operować kategoriami:

przyczyny,
skutku,
korelacji,
zależności,
prawdopodobieństwa.

To absolutnie podstawowa aparatura pojęciowa, jaką student piszący prace licencjacką musi się wykazać.

Eksperyment

Niektóre tematy prac i kierunki studiów mogą wymagać zastosowania badania w pracy licencjackiej jakim jest eksperyment. Metoda ta może mieć zastosowanie w przypadku nauk ścisłych, związanych z prowadzeniem badań laboratoryjnych, jak i humanistycznych (psychologia, socjologia). W badaniu z wykorzystaniem tej metody na zmienną zależną oddziaływają zmienne:

niezależna główna,
niezależna uboczna,
niezależna zakłócająca.

Innymi słowy w badaniu przeprowadzonym na zasadzie eksperymentu chodzi o to, by wskazać konkretny przedmiot badań, ale o to, by rozpoznać wszelkie odchylenia od tego, jak w postaci typowej, standardowej przedstawia się to, co właśnie jest przedmiotem badań. Uwzględnia się tutaj takie czynniki jak trudności, przypadek, sytuacje nietypowe, sytuacje nieprzewidywalne, sytuacje możliwe, szum informacyjny, omyłki. W badaniu należy zatem często tworzyć sytuację, w której przedmiot badań jawiłby się nietypowy, odbiegający od wyobrażeń, schematycznych ujęć itd. Co ciekawe, w badaniu tym dyscyplina metodologiczna, jaką ma wykazać się student, w pewnym sensie jest mniej wymagana, ponieważ zasadniczą techniką badawcza jest w tym wypadku randomizacja, czyli losowe przypisywanie wartości zmiennej niezależnej rożnym zjawiskom stanowiącym przedmiot badań, takich jak – na przykład – pomniejsze grupy respondentów, różne produkty na rynku, różne grupy etniczne itd. Paradoksalnie taka postawa, określana jako podwójnie ślepa próba, ma zniwelować wpływ autora pracy licencjackiej na uzyskane wyniki badań, które dzięki temu nie będą aranżowane, wytworzone, sterowane.

Jeśli masz problem z badaniami w swojej pracy licencjackiej, możesz liczyć na naszą fachową pomoc – zapytaj o ofertę bez zobowiązań

Podsumowanie

Reasumując, badania w pracy licencjackiej mogą przybierać rozmaite formy. Ważne jest, aby dobrać je odpowiednio do tematu i wymagań oraz dyscypliny naukowej, której dotyczy praca. Źle dobrane badania w pracy licencjackiej mogą bowiem skutkować tym, że praca nie zostanie dopuszczona do obrony ze względu na nieznajomość metod badawczych, co na tym etapie edukacji jest wymagane.

Literatura:
Krajewski M., Badania pedagogiczne, Płock 2006

Skarbek W., Wybrane zagadnienia z metodologii nauk społecznych, Piotrków Trybunalski 2013

Autor tekstu:

Redaktor Paweł

Doktor w naukach humanistycznych i społecznych. Autor publikacji z zakresu metodologii badań naukowych.

Może Cię zainteresować

Pisanie prac

Pomoc w pisaniu prac

Pisanie prac licencjackich - badania

Jakie badania w pracy licencjackiej sprawdzą się najlepiej?